راهنمای انتخاب و خرید کابل سه فاز مناسب کارگاه
یک کارگاه تازه‌تأسیس شده‌اید؛ تجهیزات، دستگاه‌ها و ابزارها آماده‌اند اما یک سؤال اساسی ذهن مدیر کارگاه را مشغول کرده: “کابل برق سه فاز مناسب کارگاه من چیست؟” این سؤال فقط محدود به ابتدای کار نیست؛ بلکه هر زمان که قرار است تغییری ایجاد شود یا دستگاهی جدید اضافه شود، دوباره تکرار می‌شود.
برای بسیاری، خرید کابل سه فاز شاید تنها در مقایسه قیمت یا برند خلاصه شود، اما انتخاب صحیح کابل می‌تواند از نظر ایمنی، دوام، و حتی هزینه‌های ماهانه برق، تفاوت چشمگیری رقم بزند. در این مقاله با بیانی ساده، اما دقیق و فنی، به بررسی اصول انتخاب کابل سه فاز کارگاهی می‌پردازیم، طوری که هم برای مدیران کارگاه‌های کوچک قابل‌استفاده باشد و هم تیم‌های فنی بتوانند نکات کاربردی بیابند.
چرا کابل سه فاز اهمیت دارد؟
کابل برق سه فاز ستون فقرات تأمین انرژی در هر کارگاه مدرن است. نه فقط برای انتقال قدرت بالا، بلکه برای حفظ ایمنی، پیشگیری از خاموشی و اجتناب از حوادث. انتخاب اشتباه یعنی ریسک گرم‌شدن بیش از حد کابل، سوختن تجهیزات، قطع برق و حتی خطرات جانی.
تفاوت سه فاز و تک‌فاز
در کارگاه‌ها، برق تک‌فاز فقط توانایی تا چند کیلووات را دارد. اما بسیاری از دستگاه‌های صنعتی – مثلاً دستگاه‌های جوشکاری، موتورهای سنگین یا کمپرسورها – حتماً به برق سه فاز نیاز دارند. همین نیاز باعث تنوع در کابل‌های سه فاز موجود در بازار شده است.
مراحل کلیدی برای انتخاب کابل سه فاز مناسب
1. محاسبه جریان و سطح مقطع کابل
اولین قدم، محاسبه جریان کل مصرفی کارگاه است. کافی است مجموع آمپر تمامی مصرف‌کننده‌ها (دستگاه‌ها) را به‌دست آورید. سپس طبق جدول استاندارد، سطح مقطع متناسب با جریان و طول مسیر را پیدا کنید. فراموش نکنید که با افزایش طول کابل، سطح مقطع هم باید بزرگ‌تر در نظر گرفته شود، چون افت ولتاژ و تلفات افزایش پیدا می‌کند.
مثال کاربردی:
اگر دستگاه‌های کارگاه مجموعاً 30 آمپر مصرف دارند و کابل تا تابلو برق حدود 50 متر است، باید طبق جدول کابل (مثلاً جدول ISIRI یا VDE) سطح مقطع 10 یا 16 میلی‌متر مربع انتخاب کنید تا هم افت ولتاژ استاندارد باشد و هم کابل داغ نشود.
2. توجه به افت ولتاژ
افت ولتاژ یک موضوع پنهان اما حیاتی است. هرچه کابل بلندتر باشد یا دستگاه‌ها پرمصرف‌تر باشند، ولتاژی که به تجهیزات می‌رسد، کمتر خواهد شد.
- استاندارد عمومی: افت ولتاژ نباید از 5% ولتاژ نامی بیشتر شود.
- حساب سرانگشتی: برای هر 100 متر طول، باید سطح مقطع را حداقل یک رده بالاتر ببرید.
3. انتخاب نوع و جنس کابل
- جنس هادی: اغلب هادی‌های کابل‌های کارگاهی از مس ساخته می‌شوند (به علامت «Cu» یا حرف «M» یا نماد NYM توجه کنید)، چراکه رسانایی بالا و دوام بیشتری نسبت به آلومینیوم دارند.
- نوع روکش و عایق: در کارگاه‌ها به دلیل وجود گردوغبار، رطوبت، مواد شیمیایی و ضربه‌های احتمالی، انتخاب روکش و عایق اهمیت زیادی دارد. کابل‌های NYM یا NYY روکش PVC دارند و برای محیط‌های صنعتی رایج‌اند. در محیط‌های مرطوب یا با احتمال برخورد مواد اسیدی، کابل‌هایی با عایق مقاوم به مواد شیمیایی انتخاب بهتری هستند.
4. محیط نصب و شرایط ویژه
اگر کابل قرار است از زیر زمین عبور کند، روکش مقاوم در برابر آب و فشار مکانیکی لازم است. در محیط باز، روکش مقاوم به UV اهمیت دارد. اگر در مجاورت مواد شیمیایی یا روغن هستید، عایق‌هایی با مقاومت شیمیایی انتخاب کنید.
5. توجه به استاندارد و برند معتبر
به برچسب‌ها و علائم کابل دقت کنید؛ وجود علامت استاندارد ملی یا بین‌المللی (مثلاً ISIRI، VDE یا CE) به معنای تست‌شدن کابل در شرایط واقعی است. سعی کنید از برندهای باسابقه بازار خرید کنید که هم اعتبار فنی دارند و هم در صورت بروز مشکل، خدمات پس از فروش ارائه می‌دهند.
جدول راهنمای انتخاب اولیه سطح مقطع کابل
(مقادیر تقریبی؛ برای تصمیم نهایی حتماً با کارشماسان ما مشورت کنید.)
| جریان مصرفی (آمپر) | طول کابل (متر) | سطح مقطع پیشنهادی (mm²) |
|---|---|---|
| 16 | 30 | 2.5 |
| 25 | 30 | 4 |
| 32 | 50 | 6 |
| 40 | 50 | 10 |
| 50 | 70 | 16 |
نکاتی کلیدی از زبان تجربه
- هرگز کابل با مقطع کمتر از استاندارد نخرید؛ این کار سبب افزایش تلفات و حتی آتش‌سوزی می‌شود.
- در هنگام نصب کابل سه فاز، سرکابل (ترفصل)ها و اتصالات حتماً استاندارد باشند تا محل اتصالات داغ نشوند.
- در محیط‌های صنعتی، کابل NYY و NYM رایج است. کابل NYM دارای روکش داخلی و خارجی است و برای نصب ثابت در محیط داخلی مناسب‌تر است. کابل NYY محکم‌تر است و دوام بیشتری دارد.
- به توزیع بار روی هر فاز توجه کنید. اگر تجهیزات طوری نصب شوند که همه روی یک فاز بیافتند، به سرعت کابل همان فاز داغ می‌شود و حتی تابلو دچار مشکل می‌شود.
- در صورت استفاده از کابل آلومینیومی (عموماً برای مسافت‌های بلند و توان بالا): سطح مقطع باید بزرگ‌تر انتخاب شود چون رسانایی آلومینیوم کمتر از مس است.
پرسش‌های رایج و پاسخ‌های کوتاه
- ۱. کابل سه فاز چه تفاوت‌هایی با تک‌فاز دارد؟
کابل سه فاز سه سیم حامل جریان (L1, L2, L3) و یک نول دارد و می‌تواند توان بیشتری منتقل کند.
- ۲. آیا می‌توان کابل برق سه فاز را به راحتی زیر گچ یا بتن کار کرد؟
اگر نوع روکش و استاندارد حفاظتی کابل مناسب باشد، بله. اما باید از داکت مخصوص یا لوله‌های استاندارد جهت محافظت مکانیکی کابل استفاده شود.
- ۳. چگونه بفهمم کابل داغ شده است و باید عوض شود؟
اگر پس از روشن شدن بار عادی، روکش کابل گرم شد یا بوی سوختگی آمد، کابل یا اتصالات معیوبند و باید تعویض یا تعمیر شوند.
نتیجه‌گیری: چگونه انتخابی مطمئن داشته باشیم؟
خرید کابل سه فاز مناسب برای کارگاه، تنها با نگاه به قیمت یا برند تمام نمی‌شود. باید بدانید چه مصرفی دارید، محیط کار شما چگونه است و چه استانداردهایی باید رعایت شوند. هرچقدر روی سلامت و کیفیت کابل هزینه کنید، همان‌قدر در کاهش خرابی، مصرف انرژی و امنیت کارگاه صرفه‌جویی می‌کنید.
تماس با ما
برای کسب اطلاعات بیشتر یا آشنایی با محصولات با کارشناسان ATY Energy ارتباط بگیرید.
همین حالا با ما تماس بگیرید، سیستم مناسب برای نیاز شما را پیشنهاد می کنیم:
با انتخاب هوشمندانه سیم و کابل مناسب هر پروژه، آینده‌ای پایدارتر و اقتصادی‌تر برای پروژه‌های خود بسازید!
