کابل‌های ضدحریق یا نسوز | کجا و چگونه استفاده کنیم؟

مقدمه

وقتی صحبت از ایمنی در ساختمان و صنعت به میان می‌آید، کابل‌ها تنها نقش انتقال انرژی یا سیگنال را ندارند؛ آنها باید در لحظات بحرانی — مثل وقوع آتش‌سوزی — همچنان قلب تپنده سیستم باشند. کابل‌های ضدحریق و مقاوم در برابر حرارت، با فرمول‌بندی ویژه و استفاده از مواد پیشرفته، تضمین می‌کنند که مهم‌ترین مدارها حتی در دمای بالا و شرایط حریق، برای مدت مشخصی فعال بمانند. هدف این مقاله، معرفی این کابل‌ها، استانداردهای مرتبط، محل‌های کاربرد، و نکات فنی انتخاب و نصب است.

مبانی فنی کابل‌های ضدحریق و نسوز

تفاوت کابل ضدحریق و کابل مقاوم در برابر حرارت

اگرچه این دو اصطلاح گاه به جای یکدیگر استفاده می‌شوند، تفاوت مهمی دارند:

کابل مقاوم در برابر حرارت (Heat Resistant Cable): در دماهای بالا (معمولاً ۹۰ تا ۱۸۰ درجه سانتیگراد) بدون خرابی عایق یا هادی کار می‌کند، اما لزوماً در آتش‌سوزی‌های شدید عملکرد مدار را حفظ نمی‌کند.
کابل ضدحریق (Fire Resistant Cable): تحت استانداردهایی مانند IEC 60331 قادر است برای مدت مشخص (مثلاً ۹۰ دقیقه) در شعله اعلام‌شده، جریان را عبور دهد و عملکرد مدار بحرانی را حفظ کند.

ساختار و مواد به‌کار رفته

هادی‌ها

مس قلع‌اندود و مس خالص آنیل‌شده رایج‌ترین گزینه‌ها هستند.

عایق و غلاف

میکا تیپ (Mica Tape) برای مقاومت مستقیم در برابر شعله
XLPE مقاوم به حرارت برای عایق‌بندی و تحمل دمای بالا
شیلد و روکش کم‌دود و بدون هالوژن (LSZH) برای کاهش دود سمی

ویژگی	کابل نسوز (Heat Resistant)	کابل ضدحریق (Fire Resistant)
هادی	مس / آلومینیوم	مس قلع‌اندود
عایق اصلی	سیلیکون، XLPE	میکا تیپ + XLPE
مقاومت شعله	متوسط	بسیار بالا
حفظ عملکرد مدار	خیر	بله (تا ۹۰ دقیقه)

استانداردهای کلیدی

IEC 60331: عملکرد کابل در طول حریق
IEC 60332-3: عدم گسترش شعله روی دسته کابل‌ها
BS 6387: آزمایش‌ها در شرایط دما، ضربه و آب‌پاشی همزمان
EN 50200: دوام مدار در آتش برای کابل‌های کوچک

کاربردها و محل‌های نصب

ساختمان‌ها

سیستم اعلام و اطفای حریق
آسانسورها و سیستم‌های اضطراری
برق‌رسانی اضطراری به روشنایی راه‌های فرار

صنعت

پالایشگاه‌ها و نیروگاه‌های حرارتی
مراکز داده (Data Centers)
بیمارستان‌ها و مراکز حساس

چالش‌ها و راهکارها

چالش ۱: هزینه بالاتر نسبت به کابل معمولی

راهکار: استفاده تنها در مدارهای بحرانی و کوتاه‌کردن مسیر عبور.

چالش ۲: نصب سخت‌تر به دلیل قطر بیشتر یا شعاع خم کم

راهکار: استفاده از سینی و کانال مخصوص، مشاوره با تولیدکننده.

چالش ۳: انتخاب مطابق استاندارد بین‌المللی

راهکار: سفارش از برند معتبر با گواهی آزمون (Test Certificate).

پرسش‌های متداول (FAQ)

آیا کابل ضدحریق مانع آتش‌سوزی می‌شود؟

خیر، فقط باعث می‌شود مدار بحرانی در طول آتش‌سوزی همچنان فعال بماند.

کابل مقاوم در برابر حرارت را می‌توان به جای کابل ضدحریق استفاده کرد؟

خیر، مگر در شرایطی که حفظ عملکرد مدار در آتش ضروری نباشد.

نتیجه‌گیری

کابل‌های ضدحریق و نسوز، یک سرمایه‌گذاری امنیتی و عملیاتی در پروژه‌های ساختمانی و صنعتی هستند. انتخاب درست بر اساس استاندارد، شرایط کار، و نوع بار، می‌تواند در هنگام بحران تفاوت بین یک خاموشی خطرناک و ادامه ایمن عملیات باشد.