راهنمای انتخاب سیم افشان و مفتولی برای ساختمان | جدول سطح مقطع سیم

بررسی تفاوت سیم افشان و مفتولی + نکات اجرایی و جدول کاربردی

مقدمه: چرا انتخاب سیم و کابل مناسب این‌قدر مهم است؟

یکی از پرتکرارترین دغدغه‌های افراد هنگام ساخت یا بازسازی ساختمان، انتخاب صحیح سیم و کابل برق است؛ بیایید یک بار برای همیشه انتخاب سیم افشان و مفتول را یاد بگیریم زیرا حرفه‌ای‌ترین برق‌کارها هم گاهی با بازاری شلوغ و انواع محصولات مواجه می‌شوند که تنوع زیاد، تصمیم‌گیری را سخت‌تر می‌کند. تصور کنید هزینه زیادی برای ساختمان صرف کرده‌اید، اما به خاطر یک انتخاب نادرست، با خطر آتش‌سوزی یا قطعی برق مواجه می‌شوید!

در این راهنما به زبان ساده و کاربردی خواهیم گفت:

چطور برای هر بخش ساختمان، سیم و کابل مناسب را عاقلانه انتخاب کنید؛
با چه فرمول و جدولی پیش بروید، کجا سیم افشان بخرید و کجا مفتولی،
و اصلاً چرا این موضوع تا این اندازه اهمیت دارد؟

سیم و کابل چیست و هرکدام چه نقشی دارند؟

سیم برق معمولاً جزئی‌تر و برای انتقال برق در مسیرهای کوتاه‌تر (مثل سیم‌کشی داخل واحدها) استفاده می‌شود.

کابل برق یک یا چند سیم به هم پیچیده با روکش ضخیم‌تر است که برای مسیرهای اصلی، برق‌رسانی بین طبقات، یا از تابلو تا واحدها کاربرد دارد.

کلیدواژه‌های کاربردی: انتخاب سیم برق، کابل مناسب ساختمان، انتخاب سیم افشان و مفتولی

تفاوت کلیدی سیم افشان و مفتولی (جامد)

در بین مردم، معمولاً این دو نوع سیم رایج است:

سیم مفتولی (یا جامد):

فقط یک رشته ضخیم مس یا آلومینیوم است؛ مقاوم، ارزان و نسبت به افشان کمتر انعطاف‌پذیر.

سیم افشان:

از چندین سیم نازک به هم تابیده ساخته شده؛ بسیار نرم، قابل انعطاف و برای عبور از لوله‌های خم یا محل‌هایی با پیچ و خم مناسب‌تر است.

مثال واقعی

فرض کنیم یک خانه‌ی نوساز قرار است سیم‌کشی شود. برای سیم‌کشی داخل جعبه‌فیوز یا تابلو برق، سیم مفتولی ارجح است؛ چون سر سیم راحت داخل ترمینال قرار می‌گیرد و ثابت می‌ماند. اما برای سیم‌کشی داخل دیوار یا جاهایی با مسیر پرپیچ و خم، سیم افشان انتخاب بهتری است چون نه می‌شکند، نه قطع می‌شود و نه کار با آن برای برقکار سخت است.

نکات کلیدی در انتخاب سیم و کابل استاندارد

۱. توان تحمل جریان و سطح مقطع مناسب

مهم‌ترین اصل، بررسی میزان جریان برق هر بخش ساختمان و انتخاب سیم/کابل با سطح مقطع (ضخامت) درست است. اگر ضعیف انتخاب شود، داغ شدن و حتی آتش‌سوزی رخ می‌دهد؛ اگر بیش از حد ضخیم باشد، هزینه اضافی و سختی نصب خواهد داشت.

فرمول اصلی:

میزان جریان (آمپر) مصرفی کل هر مدار × طول مسیر را محاسبه کنید و سپس با جدول جریان مجاز بسنجید.

۲. توجه به جنس هادی (مس/آلومینیوم)

برای ساختمان‌های مسکونی و تجاری، عمدتاً سیم و کابل با هادی مسی به دلیل رسانایی بهتر، دوام و ایمنی بالاتر توصیه می‌شود.

۳. رعایت استاندارد و کیفیت ساخت

همیشه محصول دارای علامت استاندارد ایران و برند معتبر (سیمیا، افلاک خراسان، و…) انتخاب کنید.
به ضخامت عایق، چاپ مشخصات روی سیم و شفافیت بسته‌بندی دقت نمایید.

جدول راهنمای انتخاب سطح مقطع سیم

حداکثر جریان مصرفی (آمپر)	سطح مقطع سیم افشان (میلی‌متر مربع)	مصارف رایج
تا ۱۰	۱×۱.۵	روشنایی، پریز کم‌مصرف
۱۰ تا ۱۶	۱×۲.۵	پریزهای معمولی، کولر
۱۶ تا ۲۵	۱×۴	آشپزخانه، لباسشویی
۲۵ تا ۳۲	۱×۶	کولر آبی، پکیج، ورودی واحد
۳۲ تا ۴۰	۱×۱۰	کابل اصلی ساختمان

اعداد تقریبی و برای شرایط عادی و طول مسیر کوتاه تهیه شده‌اند. اگر مسیر سیم طولانی یا شرایط خاص بود، یک رتبه سطح مقطع بالاتر انتخاب کنید.

چطور سیم و کابل مناسب ساختمان مسکونی را انتخاب کنیم؟

کابری هر فضا را مشخص کنید:
مثلاً سیم‌کشی اتاق خواب (نور – پریز)، آشپزخانه (دستگاه‌های پرمصرف)، سالن‌ها و غیره.
میزان مصرف وسایل برقی را جمع بزنید:
روش ساده = آمپراژ اسمی وسیله × تعداد وسایل هر مدار
با جدول جریان مجاز مقایسه کنید:
مثلاً اگر جمع کل ۱۶ آمپر شد، طبق جدول بالا، سیم ۲.۵ انتخاب کنید.
نوع سیم را بر اساس سهولت اجرای مسیر انتخاب نمایید:
برای مسیرهای مستقیم و کوتاه = سیم مفتولی
برای مسیرهای با خمیدگی و طولانی = سیم افشان

چه تفاوت‌هایی بین انتخاب کابل ساختمان مسکونی و تجاری هست؟

در ساختمان‌های اداری یا تجاری به دلیل بار بیشتر (وسایل سرمایش، کامپیوترها، تجهیزات اداری)، باید جریان کلی بیشتر و گاهاً از کابل چند رشته (NYY، NYM و…) یا کابل‌های مخصوص استفاده شود.
کابل ورودی اصلی باید حتماً بر اساس جمع کل بار همزمان و طبق جدول جریان مجاز انتخاب شود.
نصب کابل‌های ضخیم‌تر (۶، ۱۰ و حتی ۱۶ میلی‌متر مربع) برای خطوط اصلی در دفاتر و انبارها توصیه می‌شود.
به محافظت بیشتر کابل در محیط‌های شلوغ، برخورد با رطوبت، راهروها و ایمنی بیشتر توجه کنید.

سؤال‌های پر تکرار کاربران و پاسخ اجرایی

۱. چه زمانی سیم افشان و چه زمانی سیم مفتولی بخریم؟

سیم افشان: مسیرهای لوله‌کشی پرپیچ، برق داخلی اتاق‌ها، سیم‌کشی سقف کاذب
سیم مفتولی: تابلو اصلی، مسیرهای بدون پیچ و خم زیاد، پروژه‌های صنعتی

۲. آیا قیمت سیم افشان و مفتولی یکسان است؟

در یک سطح مقطع برابر، معمولاً سیم مفتولی کمی ارزان‌تر است؛ اما راحتی نصب باعث می‌شود بسیاری مواقع سیم افشان ترجیح داده شود.

۳. اگر سیم ضخیم‌تر بخریم ضرر دارد؟

هزینه اضافی می‌پردازید، نصب سخت‌تر می‌شود و گاهی افزایش ضخامت (بدون دلیل) در مدارهای کم‌بار اصلاً توصیه نمی‌شود.

۴. چگونه سیم اصل را از تقلبی تشخیص دهیم؟

نشان استاندارد، وزن بیشتر (مس بیشتر)، برند معتبر
روکش نرم و بدون ترک
بسته‌بندی با چاپ شفاف و خوانا

سناریو کاربردی: انتخاب سیم برای تعمیرات سریع در خانه

فرض کنید شب یک‌دفعه برق بخشی از خانه می‌رود و برق‌کار سریعا نیاز به سیم‌کشی مجدد دارد. تقاضای سرعت و امنیت بالاست.

اگر برق‌کار سیم افشان استاندارد با سطح مقطع مناسب داشته باشد، هم زمان اجرای کار کاهش می‌یابد و هم خطر اتصالات شل و قطعی کاهش پیدا می‌کند. پس همیشه بهتر است مقداری سیم افشان استاندارد (مثلاً ۱.۵ یا ۲.۵ میلی‌متر مربع) برای مواقع اضطراری کنار دست داشته باشید.

بررسی چند نکته عملی و هشدار ایمنی

از کابل افزایش طول (چندراهی) با سطح مقطع کم برای وسایل پرمصرف مثل بخاری برقی استفاده نکنید.
قبل از خرید هر مقدار سیم و کابل، متراژ مسیر را دقیق محاسبه کنید تا کم یا زیاد نیاید.
در محیط‌های مرطوب، حتماً کابلی با عایق تقویت‌شده (مانند کابل NYY) بخرید.
اگر قصد دارید شخصاً سیم‌کشی انجام دهید، موارد ایمنی را کامل رعایت کنید (قطع برق، دستکش عایق و ابزار استاندارد).

نتیجه‌گیری

انتخاب سیم و کابل مناسب برای هر ساختمان، نه تنها به مصرف بهینه برق و امنیت بیشتر منجر می‌شود، بلکه از هزینه‌های غیرضروری و مشکلات آتی نیز جلوگیری می‌کند. سرمایه‌گذاری روی جنس مرغوب، رعایت استاندارد و محاسبه دقیق سطح مقطع، آینده‌ای بدون دغدغه و ایمن را تضمین می‌کند.

اگر قصد خرید یا مشاوره دارید، حتماً از جدول راهنما و نکات بالا کمک بگیرید یا با یک کارشناس خبره مشورت کنید. هرچه ایمنی برق ساختمان شما بالاتر باشد، آرامش خانواده و کسب‌وکارتان هم بیشتر خواهد بود.

برای اجرای یک پروژه موفق، همین امروز لیست وسایل برقی موردنیاز و متراژ ساختمان را یادداشت کنید، با جدول راهنما سطح مقطع مناسب را انتخاب کنید و مطمئن شوید خریدتان از برند معتبر صورت می‌گیرد.