نمادهایی که روی کابل‌ها درج می‌شوند: زبان مشترک متخصصان و کاربران

مقدمه: چرا نمادگذاری کابل‌ها مهم است؟

شاید بارها هنگام خرید یا نصب کابل به نوشته‌هایی عجیب یا ترکیب‌هایی مثل NYY-J, H05VV-F یا حتی عباراتی مثل 300/500V و Cu روی روکش کابل‌ها برخورده‌ باشید.

این حروف و اعداد در نگاه نخست شاید بی‌معنی به نظر برسند، اما در واقع هرکدام حامل اطلاعات مهمی درباره ساختار، جنس، ولتاژ قابل تحمل و حتی استاندارد آن کابل هستند.

دانستن این جزئیات، هم برای فعالان برق و صنعت ضروری است و هم برای مصرف‌کنندگان خانگی یا علاقه‌مندان به فناوری، تا انتخاب درستی برای نیاز خود انجام دهند.

ساختار کلی نمادگذاری کابل‌ها

نمادهای روی کابل‌ها اغلب بر اساس استانداردهای بین‌المللی (مثل IEC، VDE، یا ملی مانند ISIRI) تعریف شده‌اند.

این کدها معمولاً شامل ترکیبی از حروف و اعداد هستند و هر بخش از نماد، مفهوم و اطلاعات مشخصی را منتقل می‌کند:

• حروف: جنس، نوع عایق یا روکش و کاربرد کابل را نشان می‌دهند.
• اعداد: تعداد رشته‌ها، سطح مقطع و ولتاژ نامی را مشخص می‌کنند.

نمونه‌ای از یک نماد:

NYY-J 3×2.5mm² 300/500V Cu

بیایید قدم به قدم این ترکیب را رمزگشایی کنیم.

رمزگشایی اجزا و بخش‌های مختلف نماد

1. نشان‌دهنده‌ی جنس هادی کابل

حروف یا علائم کوتاه، جنس هادی را معرفی می‌کنند:

• Cu: مس (Copper) – رایج‌ترین هادی به ویژه در سیم‌کشی ساختمانی و صنعتی.
• Al: آلومینیوم (Aluminum) – سبک‌تر و ارزان‌تر از مس، اما با مقاومت الکتریکی بالاتر.

در کابل‌های استاندارد اروپایی، اگر حرف خاصی برای هادی ذکر نشود، معمولاً منظور همان مس بدون آبکاری است.

2. عایق و روکش

نوع عایق و روکش کابل، با حروفی مثل زیر مشخص می‌شود:

• Y: نشان‌دهنده‌ی عایق PVC است. برای مثال در نماد NYY، حرف Y نشان عایق و نیز روکش بیرونی از PVC را می‌دهد.
• E: عایق پلی‌اتیلن (PE)
• H: مقاومت حرارتی بالا و یا کابل حساس به حرارت

در سیستم نمادگذاری آلمانی (VDE)، N در ابتدا نشان‌دهنده کابل استاندارد آلمان است.

3. تعداد رشته‌ها و سطح مقطع

مثلاً 3×2.5mm² یعنی کابل شامل سه رشته است که هرکدام سطح مقطع ۲٫۵ میلی‌متر مربع دارند.

در برخی نمادها علامت G یا J هم داریم که وجود یا نبود سیم ارت را بیان می‌کند. J یعنی سیم ارت وجود دارد. O (مثلاً H05VV-F 3G1.5) یعنی فاقد ارت است.

4. ولتاژ قابل تحمل (ولتاژ نامی)

معمولاً با فرمت 300/500V یا 450/750V نوشته می‌شود.

عدد اول ولتاژ اسمی بین هادی و زمین (یا غلاف) است.

عدد دوم ولتاژ اسمی بین دو هادی است.

5. استانداردها و تأییدیه‌ها

نامگذاری‌ها معمولاً نشانه‌ای از رعایت یک استاندارد خاص دارند:

• VDE: استانداردهای مؤسسه آلمانی استاندارد برق (با پراکندگی بالا در ایران، به ویژه برای کابل‌های صنعتی)
• ISIRI: مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، بیشتر مخصوص فشار ضعیف و محصولات تولید داخلی ایران
• IEC: استاندارد جهانی کابل‌ها، برای بازار بین‌المللی کابل‌های قدرت و کنترل
• UL/ASTM: بیشتر برای صادرات و محصولات خاص کاربرد دارند.

مثال‌هایی از نمادگذاری کابل‌های پرکاربرد در ایران

کابل افشان H05VV-F

• H: کابل هماهنگ‌شده با استاندارد اروپا.
• 05: ولتاژ نامی 300/500 ولت.
• VV: عایق و روکش هر دو از PVC.
• F: کابل افشان و نرم برای مصارف عمومی.

کابل قدرت NYY-J

• N: تولید طبق استاندارد VDE.
• Y: عایق PVC.
• Y: روکش PVC.
• J: همراه ارت.

کابل قدرت NYM

• M: کابل چندمنظوره، مناسب نصب ثابت.

نماد NYM معمولاً برای کابل‌هایی با پوشش مقاوم‌تر و امکان نصب سرباز یا زیرزمینی کاربرد دارد.

چند نکته و توصیه عملی

• هنگام خرید کابل، حتما به نماد درج شده روی کابل دقت کنید. این اطلاعات جلوی خرید اشتباه، نصب نادرست یا حتی خطرات ناشی از انتخاب کابل نامناسب را می‌گیرد.
• در پروژه‌های رسمی یا صنعتی، کابل باید استاندارد ملی یا بین‌المللی معتبر داشته باشد. در ایران، کابل‌های تولید داخل معمولاً ملزم به رعایت استاندارد ISIRI هستند.
• برخی کابل‌ها علائم دیگری مانند تاریخ تولید، کارخانه سازنده، یا کد ردیابی را هم دارند که برای کنترل کیفیت و پیگیری مهم است.

نتیجه‌گیری و دعوت به تفکر

نمادگذاری روی کابل‌ها، فقط یک برچسب ساده یا ترکیبی از حروف و اعداد نیست؛ بلکه زبان مشترک میان سازندگان، فروشندگان، نصابان و کاربران حرفه‌ای است.

دانستن معنا و مفهوم هر نماد، کمک می‌کند تا انتخاب‌های هوشمندانه‌تر، اقتصادی‌تر و ایمن‌تری داشته باشیم؛ چه در پروژه‌های بزرگ صنعتی، چه در سیم‌کشی خانه.

پس دفعه بعد که به یک کابل نگاه کردید، حتماً با دقت بیشتری به نوشته‌های روی آن توجه کنید—ممکن است همین اطلاعات، از یک حادثه بزرگ جلوگیری کند یا هزینه‌های شما را به طور چشمگیری کاهش دهد.

جدول خلاصه نمادها